Phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng sẽ tạo động lực phát triển mới, giúp đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế xã hội của thành phố hạt nhân; phát huy vai trò là đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ, duyên hải Trung Bộ. Đây cũng là cơ sở để thí điểm nghiên cứu các chính sách mới làm tiền đề để luật hóa các quy định về khu thương mại tự do dành cho cả nước…

Thảo luận tại hội trường ngày 7/6 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng, hầu hết các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh việc ban hành nghị quyết nhằm tạo cơ chế, chính sách đặc thù mang tính vượt trội, đột phá để hỗ trợ, thúc đẩy phát triển thành phố Đà Nẵng đạt được các mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 43 và Kết luận 79 của Bộ Chính trị là hết sức cần thiết. Các đại biểu cho rằng Đà Nẵng sẽ còn phát triển nhiều hơn nữa nếu chúng ta có cơ chế chính sách đột phá dành cho thành phố.

ĐÀ NẴNG SẼ CÒN PHÁT HƠN NỮA NẾU CÓ CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH ĐỘT PHÁ DÀNH CHO THÀNH PHỐ

Về thí điểm thành lập khu thương mại tự do Đà Nẵng, đại biểu Trần Quốc Quân, đoàn Long An, chia sẻ hiện nay rất nhiều quốc gia lân cận Việt Nam đã phát triển thành công với mô hình này như: Singapore, Malaysia, Indonesia, Nhật Bản và Trung Quốc…

Trong năm 2022, các khu thương mại tự do đã đóng góp 18,1% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài và chiếm 17,8% tổng kim ngạch xuất khẩu, dù chỉ chiếm 0,4% diện tích tự nhiên trong phát triển kinh tế thông thường.

Theo đại biểu Quân, tại Việt Nam đã từng bước tiếp cận với mô hình kinh tế- thương mại tự do thông qua việc phát triển những mô hình tương tự có quy mô nhỏ hơn như các khu chế xuất, khu phi thuế quan, cửa hàng miễn thuế nhằm tiến tới thành lập khu thương mại tự do ở Việt Nam.

Đại biểu Trần Quốc Quân, đoàn Long An phát biểu tại hội trường ngày 7/6/2024.

Để hội nhập sâu rộng vào kinh tế quốc tế, dự thảo nghị quyết đề xuất phương án phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng được xây dựng gồm 3 khu chức năng gồm có sản xuất, hậu cần cảng, logistics, thương mại, dịch vụ, quy định các chính sách thí điểm tại khu thương mại tự do Đà Nẵng phù hợp với điều kiện thể chế của Việt Nam hiện nay. Đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo việc kiểm tra, giám sát, hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong quá trình thực hiện, triển khai thực hiện các chính sách về sau.

Phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng để nhằm tạo động lực phát triển mới, giúp đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế xã hội của thành phố hạt nhân; phát huy vai trò là đầu tàu, dẫn dắt phát triển kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ, duyên hải Trung Bộ. Đây cũng là cơ sở để thí điểm nghiên cứu các chính sách mới làm tiền đề để luật hóa các quy định về khu thương mại tự do dành cho cả nước.

Nhấn mạnh điều này, đại biểu Quân cho rằng cần thiết có các chính sách ưu đãi để hỗ trợ, thúc đẩy phát triển. Thí điểm mô hình khu thương mại tự do Đà Nẵng nhằm mục tiêu thu hút đầu tư tài chính, thương mại, du lịch và dịch vụ chất lượng cao. Trong đó, trên cơ sở nghiên cứu một số mô hình khu thương mại tự do trên thế giới và kết hợp hài hòa với các mô hình kinh tế tương đồng đã có sẵn, khung cơ chế, chính sách trong hệ thống pháp luật của Việt Nam.

Đại biểu cũng đề nghị khu thương mại tự do Đà Nẵng cần được nghiên cứu, áp dụng cơ chế, chính sách ưu đãi đầu tư về thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm tiền thuê đất và các ưu đãi khác như khu kinh tế. Áp dụng đồng bộ cơ chế quản lý hải quan và các chính sách đang áp dụng đối với khu phi thuế quan.

Việc áp dụng thí điểm thành lập khu thương mại tự do Đà Nẵng để linh hoạt trong việc điều chỉnh các cơ chế thí điểm thương mại; tạo môi trường kinh doanh tốt hơn trong khu thương mại tự do; tích lũy kinh nghiệm và các đánh giá cần thiết trong quá trình nghiên cứu, xây dựng các văn bản pháp luật để áp dụng trên toàn quốc.

ĐẶC THÙ VỀ CƠ CHẾ CHÍNH SÁCH, QUẢN LÝ PHẢI ĐẶC THÙ

Theo các đại biểu đây là một mô hình mới, chưa có tiền lệ ở Việt Nam nhưng trên thế giới đã có nhiều mô hình thực hiện và rất thành công.

Ủng hộ cơ chế thành lập khu thương mại tự do, đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn Tp.Hồ Chí Minh, cho rằng đây là cơ chế rất thành công trên thế giới, đặc biệt những nước có ưu thế về cảng biển như: Singapore có 9 khu thương mại tự do, Trung Quốc có 21 khu, Philippines, Malaysia, Indonesia… Hơn 30 năm qua, các khu thương mại tự do phát triển rất hiệu quả, đóng góp vào sự phát triển chung của các nước.

“Việt Nam có bờ biển dài rất đẹp, đã quy hoạch có 34 cảng biển quốc tế. Đây là những điểm rất thuận lợi nên tôi rất ủng hộ Đà Nẵng đi đầu thực hiện cơ chế thí điểm”, ông Ngân nói.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn TP. Hồ Chí Minh.

Đại biểu đề xuất có thêm một số cơ chế để Tp.Đà Nẵng triển khai thành công khu thương mại tự do, từ đó nhân rộng. Hiện nay các thành phố, địa phương có đặc điểm tương tự, có rất nhiều cảng kết nối với khu thương mại tự do như cảng ở Hải Phòng, Bà Rịa- Vũng Tàu, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Bình Định, Quảng Ngãi, Cần Thơ, Trà Vinh và Tp.Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, để khu thương mại tự do có thể phát triển được, điều quan trọng nhất là hạ tầng, phải kết nối được bên trong và bên ngoài khu thương mại. “Dĩ nhiên, khi hàng hóa từ khu thương mại tự do đi qua ngoài khu thương mại tự do thì phải chịu thuế xuất nhập khẩu nhưng chúng ta phải đảm bảo sự kết nối”, ông Ngân nói.

Quan tâm chủ đề này, đại biểu Nguyễn Hữu Thông, đoàn Bình Thuận, cho rằng pháp luật nước ta chưa có quy định về việc thành lập hoạt động đối với khu thương mại tự do. Trong khi đó đây là mô hình kinh tế đã khá phổ biến, được nhiều quốc gia áp dụng thí điểm. Việc tạo cơ chế áp dụng thí điểm tại Đà Nẵng nhằm tạo bước đột phá mới cho thành phố nói riêng, đồng thời khảo nghiệm việc phát triển mô hình kinh tế mới đối với nước ta nói chung trong thực tiễn.

Đồng tình cao với chính sách này tuy nhiên do có sự khác biệt về thể chế và đặc điểm chính trị và nhu cầu phát triển thương mại của Việt Nam so với các nước khác và đây là mô hình đầu tiên, chưa có tiền lệ ở nước ta. Do đó, đại biểu kiến nghị trong quá trình triển khai thực hiện chính sách cần phải có cơ chế giám sát đặc biệt để vừa làm, vừa kịp thời đánh giá, rút kinh nghiệm, nhất là định lượng được các tác động của chính sách này nhằm đảm bảo tính khách quan và bao quát từ thực tiễn khi triển khai thực hiện.

Đại biểu Phan Thái Bình, đoàn Quảng Nam.

Cùng quan điểm, đại biểu Trần Nhật Minh, đoàn Nghệ An, đề nghị Quốc hội và Chính phủ cần đi trước một bước, đó là nghiên cứu để có các chính sách cụ thể, ưu tiên về thương mại, thuế nhằm hoạt động có hiệu quả, đúng với tính chất và mục đích của Khu thương mại tự do.

Còn theo đại biểu Phan Thái Bình, đoàn Quảng Nam, dù là khu thương mại tự do cũng cần phải có quy định về quản lý nhà nước đối với khu thương mại tự do này. Bởi nếu không có quy định ngay trong dự thảo nghị quyết sẽ thiếu hành lang pháp lý để quản lý.

“Đã đặc thù về cơ chế chính sách thì quản lý phải đặc thù”. Do đó, đại biểu đề nghị ở Điều 13 cần bổ sung thêm 1 điểm về quản lý nhà nước, trong đó lưu ý về quản lý tài chính ngân hàng, bảo hiểm, các dịch vụ tài chính, quản lý giám sát, tổ chức tài chính ngân hàng, quản lý, giám sát giao dịch ngoại hối, tài chính quốc tế, quản lý thuế và các ưu đãi tài chính khác theo cơ chế quản lý hết sức đặc thù, trong đó lưu ý việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Đà Nẵng.

Đại biểu Bình nhấn mạnh những cơ chế đặc thù này phải được quản lý bằng những cơ chế, chính sách quản lý nhà nước đặc thù, từ đó mới tạo động lực và cơ hội, đẩy nhanh thu hút đầu tư và phát huy hiệu quả của nghị quyết, đặc biệt là khu thương mại tự do

-Phan Anh