Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho rằng đà phục hồi mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam đã bị chững lại do các cơn gió nghịch tác động mạnh tới nền kinh tế vào cuối năm 2022 và trong nửa đầu năm 2023. Theo đó, tăng trưởng GDP năm 2023 của Việt Nam sẽ chậm lại ở mứ 4,7% trước khi bật tăng lên 5,8% vào năm 2024…

Theo Báo cáo Kết luận đợt tham vấn Điều IV của Điều lệ Quỹ 1 với Việt Nam vừa được phát hành, IMF nhận định năm 2022, kinh tế Việt Nam đã hồi phục mạnh sau đại dịch nhờ các yếu tố nền tảng kinh tế mạnh mẽ và quản lý y tế công thận trọng trong đại dịch.

TÁC ĐỘNG TỪ NHỮNG CƠN GIÓ NGHỊCH

Nhờ đó, tăng trưởng GDP đạt mức cao kỷ lục là 8%, mức cao nhất kể từ những năm 90, nhờ sức cầu nội địa và nước ngoài mạnh mẽ. Lạm phát trung bình được giữ ở mức 3,2%, thấp hơn nhiều so với mức lạm phát mục tiêu (4%), mặc dù sức ép giá cả tăng lên trong năm.

“Tuy nhiên, sự phục hồi này đã bị chững lại do các cơn gió nghịch mạnh mẽ tác động tới nền kinh tế vào cuối năm 2022 và trong nửa đầu năm 2023”, IMF nhận định.

Đó là căng thẳng tài chính tại các doanh nghiệp phát triển bất động sản xuất hiện vì các điều kiện cho vay thắt chặt hơn, những rào cản pháp lý và doanh số bán hàng chậm lại, trong khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng khi các nhà đầu tư mất lòng tin.

Sức ép tỷ giá gia tăng trong cả năm 2022 khi lãi suất toàn cầu tăng mạnh, và một ngân hàng khá lớn trong nước bị rút tiền gửi hàng loạt vào tháng 10 năm 2022 và bị đặt dưới sự kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Đáng chú ý, nền kinh tế tiếp tục chịu ảnh hưởng do cầu nước ngoài sụt giảm kể từ cuối năm 2022, với xuất khẩu giảm 12% trong nửa đầu năm 2023.

Sức ép thanh khoản, ngoại hối và lạm phát đã dịu bớt, nhưng tăng trưởng giảm tốc đáng kể và dự kiến sẽ chậm lại, xuống mức 4,7% năm 2023 nhờ xuất khẩu tăng trở lại và các chính sách nới lỏng (đặc biệt là chính sách tài khoá). Tuy nhiên, IMF dự kiến lạm phát của Việt Nam vẫn được kiểm soát dưới mức mục tiêu 4,5%. Và Việt Nam có thể quay trở lại mức tăng trưởng cao trong trung hạn, với hỗ trợ của các cải cách cơ cấu.

CẢI CÁCH ĐỂ GIẢI QUYẾT NHỮNG ĐIỂM DỄ TỔN THƯƠNG

Cũng theo báo cáo, dù đánh giá cao ứng phó nhanh chóng của Việt Nam để duy trì ổn định tài chính- vĩ mô khi sự phục hồi kinh tế sau đại dịch phải đối mặt với các cơn gió nghịch cả trong và ngoài nước, nhưng IMF lưu ý rằng rủi ro vẫn gia tăng và cần nỗ lực hơn nữa để bảo vệ sự ổn định tài chính-vĩ mô.

“Theo đó, Việt Nam cần thúc đẩy cải cách sâu rộng để giải quyết những điểm dễ bị tổn thương và đảm bảo tăng trưởng xanh, mạnh mẽ và bao trùm trong trung hạn. Tiếp tục tăng cường năng lực là rất quan trọng để hỗ trợ các cải cách”, báo cáo nhấn mạnh.

IMF cũng cho rằng do còn nhiều không gian tài khoá, trong khi dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ bị hạn chế, chính sách tài khoá cần đóng vai trò chủ đạo trong việc hỗ trợ hoạt động kinh tế nếu cần thiết. Trong bối cảnh này, Việt Nam cần thúc đẩy thực hiện đầu tư công thông qua việc tháo gỡ các nút thắt và mở rộng các mạng lưới an sinh xã hội nhằm hỗ trợ những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Về kiểm soát lạm phát, IMF nhấn mạnh chính sách tiền tệ cần tiếp tục thận trọng trong bối cảnh phức tạp và dư địa chính sách còn hạn chế.

Trong bối cảnh nền kinh tế có nhiều biến động, báo cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống tài chính bằng cách củng cố các đệm vốn, xóa bỏ dần các quy định cho phép gia hạn nợ nhưng vẫn giữ nguyên nhóm nợ và xử lý nợ xấu đang gia tăng. Đồng thời, phải cải tiến bộ công cụ của các cơ quan chức năng nhằm ngăn chặn và quản lý khủng hoảng ngân hàng thông qua tăng cường các khuôn khổ xử lý ngân hàng và cấp thanh khoản khẩn cấp, và hoan nghênh sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng đang diễn ra.

Cùng với đó là hành động kiên quyết nhằm giải quyết các rủi ro khác như củng cố khuôn khổ xử lý mất khả năng thanh toán, củng cố thể chế và tăng tính minh bạch trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Đặc biệt, IMF cũng nhấn mạnh tới những cải cách cơ cấu và cải cách khí hậu nhằm đạt được tăng trưởng xanh, bao trùm và bền vững. Để đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi thành quốc gia có thu nhập trung bình sẽ đòi hỏi nỗ lực hơn nữa nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, cải thiện cơ sở hạ tầng trọng yếu và đầu tư vào nguồn vốn con người. Tiến tới thực hiện chiến lược và xây dựng khuôn khổ pháp lý phù hợp để thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo và huy động vốn tài trợ cho chuyển đổi xanh.

-Anh Nhi