Tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong công nghiệp tại Việt Nam được đánh giá vào khoảng từ 20% – 30%. Kiểm toán năng lượng là bước đầu trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tuy nhiên việc triển khai công tác kiểm toán năng lượng cũng đang gặp một số hạn chế nhất định…

Thống kê của Bộ Công Thương đưa ra tại toạ đàm “Giải pháp hiệu quả năng lượng trong công nghiệp” ngày 24/9, cho thấy thực hiện Chương trình dán nhãn năng lượng bắt buộc từ ngày 1/7/2013, đã có trên 90% thiết bị gia dụng có dán nhãn năng lượng.

CÒN NHIỀU TIỀM NĂNG TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG

Chương trình đã loại bỏ tiêu thụ bóng đèn sợi đốt, nâng hiệu suất năng lượng đối với 6 loại sản phẩm sử dụng nhiều năng lượng (máy biến áp, điều hoà không khí, nồi cơm điện, quạt điện, đèn huỳnh quang ống, CFL).

Còn đối với các công trình xây dựng tại Việt Nam, với tỷ lệ gia tăng diện tích sàn đưa vào sử dụng hàng năm là trên 40% thì tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong các công trình xây dựng tại Việt Nam ước tính từ 30 – 35%.

Những con số trên cho thấy dư địa tiết kiệm năng lượng trong các lĩnh vực vẫn còn rất tiềm năng. Theo tính toán của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, cả nước có 3.068 cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm có mức tiêu thụ năng lượng từ 1.000 TOE (tấn dầu quy đổi) tương đương 6 triệu kWh điện/năm trở lên.

Các doanh nghiệp này có mức tiêu thụ điện bình quân là 80 tỷ kWh/năm. Nếu các cơ sở này chỉ cần tiết kiệm tối thiểu 2% điện năng tiêu thụ/năm (theo Chỉ thị  số  20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023 – 2025), hàng năm cả nước sẽ tiết kiệm được khoảng 1,6 tỷ kWh điện tương đương tiết kiệm chi phí tiền điện được hơn 3.200 tỷ đồng.

Không chỉ vậy, sử dụng hiệu quả năng lượng còn mang lại lợi ích rất lớn cho ngành công nghiệp và môi trường. Đơn cử, với giải pháp động cơ điện thế hệ mới của Toshiba, các doanh nghiệp có thể giảm chi phí vận hành nhờ việc tối ưu hóa hiệu suất động cơ, doanh nghiệp có thể giảm đáng kể chi phí tiêu thụ điện năng, giúp tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Mặt khác, việc sử dụng các sản phẩm có hiệu suất năng lượng cao sẽ tiêu thụ điện năng ít hơn giúp giảm lượng khí thải CO2, đóng góp tích cực vào các mục tiêu phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, động cơ vận hành ổn định, bền bỉ, giảm thiểu thời gian bảo trì và gián đoạn sản xuất, giúp doanh nghiệp đạt được hiệu suất sản xuất tối đa.

CẦN CÓ ĐƠN VỊ TƯ VẤN KIỂM TOÁN NĂNG LƯỢNG

Theo đại diện Công ty Cổ phần Giải Pháp Công nghệ Việt Nam (VETS), tỷ trọng tiêu thụ năng lượng của ngành công nghiệp Việt Nam chiếm tỷ lệ cao nhất (chiếm hơn 50% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc) và ngày càng tăng cao. Lượng phát thải khí nhà kính của các ngành công nghiệp cũng cao tương ứng. Vì vậy các doanh nghiệp công nghiệp cần được hỗ trợ để nâng cao hiệu quả năng lượng.

Kiểm toán năng lượng là quy định bắt buộc đối với các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, đây cũng là bước đầu trong trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đồng thời giúp đánh giá chính xác hiện trạng các hệ thống tiêu thụ năng lượng của doanh nghiệp, phát hiện các lãng phí năng lượng và đề xuất ra các giải pháp giúp cải thiện hiệu quả năng lượng tại doanh nghiệp.

Tính đến nay đã có hàng nghìn dự án kiểm toán năng lượng được triển khai trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, việc kiểm soát và giám sát chất lượng các hoạt động này vẫn còn hạn chế.

Mặc dù hiện nay, Bộ Công Thương đã ban hành hướng dẫn “Các bước thực hiện kiểm toán năng lượng và mẫu báo cáo kiểm toán năng lượng” ban hành kèm theo Thông tư 25/TT-BCT ngày 29/9/2020, tuy nhiên việc thực hiện vẫn còn một số khó khăn, tồn tại nhất định.

Lý giải nguyên nhân, đại diện VETS cho rằng các doanh nghiệp vẫn chưa hiểu rõ được lợi ích của việc kiểm toán năng lượng, vì thế, chưa khai thác triệt để được hiệu quả từ việc thực hiện công tác kiểm toán năng lượng.

Bên cạnh đó, do nhận thức và kiến thức về thiết bị, hệ thống tiêu thụ năng lượng còn hạn chế. Các doanh nghiệp chỉ mới quan tâm đến các thiết bị hoạt động bình thường, đáp ứng nhu cầu sản xuất của doanh nghiệp mà chưa thực sự quan tâm đến mục tiêu “sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”. Lãnh đạo doanh nghiệp chủ yếu quan tâm tới dây chuyền sản xuất hiệu quả hơn là tập trung vào nâng cao các giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Ngoài ra, do việc triển khai các dự án cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng các doanh nghiệp gặp phải vấn đề lớn về nguồn vốn. Chi phí đầu tư cao dẫn tới sự e ngại của các doanh nghiệp trong việc đầu tư thực hiện.

Nói về dư địa tiết kiệm năng lượng, chuyên gia kiểm toán năng lượng VETS, cho rằng khung chính sách đang hoàn thiện nên các doanh nghiệp đã quan tâm đến quản lý năng lượng song vẫn còn có tiềm năng để cải tiến hơn nữa. Tuy vậy, điều cần thiết là phải có đơn vị tư vấn đủ kinh nghiệm và tuân thủ đầy đủ quy trình thực hiện kiểm toán năng lượng và các hướng dẫn của Bộ Công Thương.

Các giải pháp được phân tích chi tiết tiềm năng tiết kiệm năng lượng, phương án kỹ thuật, lượng tiền tiết kiệm được, khả năng hoàn vốn…

Với các doanh nghiệp công nghiệp, theo chuyên gia VETS, nên thường xuyên lập báo cáo kiểm toán năng lượng. Cần có sự quan tâm của lãnh đạo cao nhất của doanh nghiệp. Trong giai đoạn khó khăn về kinh tế này, nên coi triển khai tiết kiệm năng lượng chính là một giải pháp để giúp doanh nghiệp giảm giá thành, tăng cạnh tranh, tháo gỡ khó khăn.

“Việc thực hiện các giải pháp tiết kiệm năng lượng đã được đề xuất cần xem xét không chỉ ở góc độ kỹ thuật-kinh tế mà còn cả ý nghĩa bảo vệ môi trường, các lợi ích phi năng lượng. Với các giải pháp có vốn đầu tư cao, cần có sự hỗ trợ về tài chính từ chính phủ và các tổ chức quốc tế để hiện thực hóa, nhằm giảm suất tiêu thụ năng lượng và lượng phát thải ra môi trường”, chuyên gia VETS khuyến nghị.

-Vũ Khuê